آشنایی با سیستم اعلام حریق و تجهیزات آن

سیستم اعلام حریق چیست؟

سیستم اعلام حريق، به مجموعه‌اي از قطعات الکترونيکي گفته مي‌شود که وظيفه آشکارسازي حريق در اماکن مختلف را بر عهده دارد. از سيستم ها ي اعلام حريق به طور گسترده در ساختمان ها و اماکن مسکوني و صنعتي استفاده مي شود

تاخسارتهاي ناشي از حريق را به حداقل برسانند و همچنين براي اطلاع دادن به ساکنين ساختمان در مواقع بروز حريق از اين سيستم ها استفاده مي شود تا حدالامکان از تلفات جاني جلوگيري شود

سیستم های اعلام حریق اولیه چگونه حریق را اعلام می‌کردند؟

 در ابتدا اعلام حریق به صورت کاملاً دستی انجام می‌شد؛ اما دستی بودن سیستم باعث می‌شد نشانی دقیقی به آتش‌ نشانی مخابره نشود. زنگ‌های کلیسا یا سوت بخار کارخانه ازجمله مواردی بودند که برای آدرس‌دهی حریق از آن استفاده می‌شد اما خیلی از اوقات مأموران آتش‌ نشانی به‌واسطه این سیستم اعلام حریق به نشانی اشتباهی می‌رفتند و تا زمان پیدا کردن محل حریق، زمان زیادی صرف می شد .

در اواسط قرن نوزده بود که در شهر نیویورک برای اولین بار، اعلام حریق از طریق خطوط تلگراف انجام شد. این سیستم اعلام حریق، اشتباهات در آدرس‌دهی را به حداقل رساند و متعاقباً سرعت و کیفیت رسیدگی به سوانح را بهبود قابل توجهی بخشید

انواع سیستمهای اعلام حریق

سیستم اعلام حریق متعارف یا Conventional

 سیستم‌های اعلام حریق متعارف از سال‌های دور مورد استفاده قرار می‌گرفتند و حتی هم‌اکنون نیز در برخی فضاها به کار گرفته می‌شوند. در این سیستم‌ها انواع شاسی و آشکارسازهای مختلف که در مناطق متفاوت ساختمان قرار گرفته‌اند، مختص آن منطقه مشخص هستند.  این اجزا به صورت شعاعی یا شاخه‌ای به کنترل پنل مرکزی متصل شده‌اند. هر یک از مدارها که فعال شود و گزارش حریق را به تابلوی مرکزی منتقل کند می‌توان تشخیص داد کدام منطقه دچار حریق شده است. به عبارت دیگر تنها منطقه حریق، به صورت حدودی در این سیستم قابل تشخیص است اما نقطه دقیق آن را نمی‌توان بدون حضور در محل و از روی نشانه‌های سیستم تشخیص داد.

 به طور خلاصه در سیستم اعلام حریق متعارف، اجزای مختلف شامل شاسی‌ها و دتکتورها همگی به طور موازی با یک جفت سیم متصل می‌شوند و در حالت عادی همه اجزا در وضعیت نرمال قرار دارند. در صورتی که وضعیت یکی از اجزا به حالت آلارم تغییر کند جریان در سیستم افزایش پیدا کرده و سیستم مرکزی با توجه به این افزایش جریان تشخیص می‌دهد که به حالت آلارم تغییر وضعیت دهد. در صورت بروز حریق نیز، علاوه بر روشن شدن لامپ‌های منطقه آتش سوزی، آژیرهای کنترل پنل مرکزی نیز به صدا درمی‌آیند.

سیستم اعلام حریق آدرس پذیر یا Addressable

در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر همان‌طور که از نامش پیداست، به هر یک از آشکارسازها یا دتکتورها و شاسی‌ها آدرس مشخص و منحصر به فردی اختصاص پیدا می‌کند. به همین دلیل هنگامی که حریق اتفاق می‌افتد پنل مرکزی به طور دقیق می‌تواند تشخیص دهد که حریق در کدام نقطه اتفاق افتاده است. همین شناسایی و تعیین دقیق محل وقوع حریق نقش تعیین ‌کننده‌ای در سرعت رسیدگی و کنترل آن دارد. از آنجا که هر مدار در سیستم آدرس پذیر، نشانی مشخص خودش را دارد، موضوع منطقه بندی در آن به اندازه سیستم متعارف اهمیت پیدا نمی‌کند. اما در نظر گرفتن حلقه تشخیص بر مبنای مناطق مختلف می‌تواند به کشف محل وقوع، سرعت بیشتری دهد.

 به این ترتیب اگرچه مناطق مشخصی در این سیستم تعریف نمی‌شود اما به صورت مجازی حلقه‌هایی برای تعیین منطقه حریق گسترده می‌شود.

سیستم اعلام حریق بیسیم یا Wireless

اعلام حریق بی سیم یک سیستم کاملا بی سیم بوده که نیاز به هیچ گونه سیم و کابل و داکت و خرابی ندارد. به محض فعال شدن هر سنسور شروع به آژیر زدن کرده و به شماره تلفن هایی که برای آن تعریف شده تماس می گیرد.

اجزای مورد نیاز برای نصب سیستم یک پنل مرکزی بی سیم که خود دارای باطری و تلفن کننده می باشد, سنسور دود بی سیم, دتکتور دود و حرارت بیسیم برای آشپزخانه و پارکینگ, سنسور نشت گاز بی سیم, شستی بیسیم , آژیر فلاشر بی سیم و تقویت کننده امواج برای ساختمان های بیش از 4 طبقه می باشد.

مهمترین مزیت اعلان حریق بی سیم نسبت به سیستم های با سیم علاوه بر 18 ماه گارانتی تعویض معتبر سرعت در نصب و همچنین هزینه بسیار پایین تر می باشد, به عنوان مثال سیستم بی سیم برای یک ساختمان 5 طبقه در حداکثر یک ساعت و با هزینه یک سوم نسبت به سیستم با سیم نصب خواهد شد و در مقایسه با سیستم های بی سیم دیگر فرکانس  434 مگاهرتز بوده که در مقایسه با سیستم های 315 بسیار پایدار بوده و هیچ گونه تداخلی با امواج دیگر از جمله بی سیم پلیس و آمبولانس وغیره ندارد.

اجزای تشکیل دهنده سیستم اعلام حریق

- آشکارسازها

حسگرها و آشکارسازهاي اعلام آتش، (بسته به اينکه به کدام مشخصه آتش حساس باشند) در گروه‌هاي آشکارسازهاي دود، آشکارسازهاي حرارت، آشکارسازهاي منو اکسيد کربن، آشکارساز شعله و آشکارسازهاي ترکيبي جاي دارند.

- حسگرها

حسگر ترکیبی  

در سيستمهاي اعلام حريق آدرس پذير اين آشکار ساز نقش اندازه گيري توامان ميزان غلظت دود و دماي هوا را برعهده دارد. همچنين با توجه به خواص ذکر شده از اين سيستمها، اين دتکتور قادر است تا ميزان دقيق غلظت دود و دماي محيط را علاوه بر گزارش حريق يا خطا به پانل اعلام حريق منتقل نمايد. همچنين يکي ديگر از مشخصات اين آشکار ساز قابليت انتخاب ميزان حساسيت به هريک از عوامل دود يا دما توسط پانل اعلام حريق مي باشد. از جمله ويژگي هاي اين آشکار ساز می توان به این موارد اشاره کرد:

- قابل استفاده به عنوان آشکار ساز دود و يا حرارت به صورت جداگانه

-قابلیت جبران آستانه ای  Self – Recalibration

-دارای CPU مستقل برای بررسی شرایط محیط در هر لحظه.

-دارای میکرو پروسسور و کنترل توسط مایکرو کامپیوتر

-امکان استفاده از سنسورها در شرایط سخت الکتریکی و سازگاری با شرایط مغناطیسی (EMC)

-امکان تنظیم حساسیت دود يا حرارت در حالت یونیزه بدون مواد رادیواکتیو

-امکان اتصال شستی اعلام حریق متعارف بدون نیاز به واسطه

حسگر گاز مونوکسید کربن

در سيستمهاي اعلام حريق آدرس پذير اين آشکار ساز نقش اندازه گيري ميزان منو اکسيد کربن در هوا را برعهده دارد. همچنين با توجه به خواص ذکر شده از اين سيستمها، اين دتکتور قادر است تا ميزان دقيق اين گاز را علاوه بر گزارش حريق يا خطا به پانل اعلام حريق منتقل نمايد. آشکار نمودن نشت اين گاز از آن جهت مورد توجه قرار دارد که، نشت اين گاز حتي بدون بروز حريق ممکن مي باشد و بسيار سمي و کشنده است.

- پنل مرکزي

سیستم مرکزي، يک سیستم تشخيص آتش‌سوزي است. در اين سیستم اعلام‌هاي حسگرها تجزيه و تحليل شده و براي اعلام حريق يا در حالت‌هاي مشکوک، اعلام نياز به بازبيني انسان تصميم گيري مي‌شود. اين سيستم‌ها اغلب يه صفحه کليد براي ورود فرامين توسط انسان و مانيتور براي مشاهده فرامين مجهز هستند .اين سيستم‌ها امروزه يه رايانه متصل شده و از طريق نرم‌افزار مخصوص خود، برنامه را دريافت مي‌کنند. يکي ديگر از وظايف اين سيستم‌ها انتخاب نوع خروجي (آژير خطر عمومي، آژير خطر در جاهاي خاص، تماس با مرکز آتش‌نشاني و ساير خروجي‌ها) است.

- قادر به تشخیص حریق واقعی از علائم کاذب بر اساس مقایسه منحنی اطلاعات دریافتی از هر یک از سنسور ها در هر لحظه با توجه به اطلاعات ذخیره شده از انواع حریق

-دارای صفحه کلید جهت ورود و دریافت اطلاعات

-دارای صفحه نمایشگر LCD ، صفحه نمایش دارای 24 کاراکتر (Character) دیوایس و 60 کاراکتر

-قابلیت نصب 250 تجهیز بر روی هر مدار حلقوی، هر دتکتور شامل 1 سنسور دود، 1 سنسور  حرارت،I /O ، ایزولاتور

-آدرس دهی بصورت کد های نرم افزاری Soft Addressing

-کنترل توسط مایکرو کامپیوتر

-بررسی وضعیت هر یک از دیوایسها در هر لحظه

-قابلیت بررسی و کنترل از راه دور و از طریق اینترنت (Web Base)

-قابلیت ثبت گزارش اعلام حریق تا 1000 واقعه در حافظه سیستم

-قابلیت تغییر حساسیت سنسورها و بستن کانالهای دود یا حرارت بر اساس تغییرات کاربردی در  ساختمان

- خروجي‌ها

خروجي سیستم‌هاي اعلام آتش‌سوزي، بسته به محل وقوع يا نوع آتش ايجاد شده، مي‌تواند شامل موارد مختلفي باشد. تماس خودکار با آتش‌نشاني محلي، روشن نمودن تابلوهاي خروج اضطراري، فعال سازي سیستم آتش خاموش کن خودکار، به صدا درآوردن آژيرهاي خطر، قفل کردن يا از حالت قفل خارج کردن دربهاي محل‌هاي مختلف (مانند در خروجي‌هاي اضطراري) همگي از مواردي است که مي‌تواند بسته به تصميم سيستم انجام شود.

- شاسی اعلام حریق

از اين واحد به منظور اعلام حريق توسط افراد به صورت دستي مورد استفاده قرار مي گيرد.

- دارای ایزولاتور به منظور جلوگیری از خارج شدن شستی ازسیستم بهنگام هر گونه قطعی و یا اتصال کوتاه.

- آدرس دهی بصورت کد های نرم افزاری Soft addressing

- دارای میکرو پروسسور و کنترل توسط مایکرو کامپیوتر

- امکان استفاده از شستی در شرایط سخت الکتریکی و سازگاری با شرایط مغناطیسی(EMC)

- دارای شیشه نشکن Resettable و چراغ مخصوص عملکرد شستی

- داراي قابليت استفاده در مناطق مشخص صنعتي با درجه حساسيت و ايمني بالا.

- قابليت نصب به صورت توكار و يا روكار.

- هشداردهنده صوتی و نوری

اين واحد وظيفه اعلام وضعيت هشدار را به افراد عهده دار مي باشد. لازم به ذکر است که هشدار دهنده مورد بحث در اين قسمت از اجزاي سيستم اعلام حريق آدرس پذير بوده و لذا داراي آدرس مخصوص در لوپ مي باشد و جريان مصرفي خود را نيز از طريق لوپ تامين مي نمايد واحتياجي به منبع تغذيه جداگانه ندارد .

- قابلیت نصب بر روی لوپ بدون واسطه (Loop Power)

- آدرس دهی بصورت کد های نرم افزاری Soft addressing

- دارای میکرو پروسسور و کنترل توسط مایکرو کامپیوتر

- امکان استفاده از آژير در شرایط سخت الکتریکی و سازگاری با شرایط مغناطیسی (EMC)

- قابلیت برنامه ریزی بهنگام خروج اضطراری افراد و تنظیم تن و دسیبل صدا از مرکز کنترل.

- قابليت تنظيم صداي خروجي.